Sulama sisteminde kullanılacak malzemeler..

SULAMA SISTEMINDE  KULLANILACAK MALZEMELER

*Yağmurlama (sprinkler) sulama sisteminde genellikle PE ve PVC borular

kullanılır. PVC ve PE boruların su taşıma kapasiteleri, aynı çapta PE

boru et kalınlıklarının PVC'e göre kalın olması nedeniyle farklıdır.

Boru seçiminde bu özelliğin göz önüne alınması gereklidir. Sprinkler

veya pop-up sulama sistemlerinde PE boruların kullanılması oldukça

yaygındır. PVC ve PE boruları arasındaki küçük fark; boru et

kalınlığının PVC'e göre daha fazla olmasından dolayı aynı çaplı

boruların debilerinin farklı olması ve bazı fittingslerin PVC'de

kullanılmamasıdır. PE borular sert ve yumuşak olarak iki yapıda üretilir.

Sprinkler sulama sistemlerinde yumuşak PE borular kullanılır. PE boruların

sprinkler sulama sistemlerinde kullanılmasında PVC'e göre diğer bir fark, PE

boru ve ek parça fiyatlarının daha yüksek olması, boru et kalınlığından

kaynaklanan, kapasitenin daha az oluşu nedeniyle aynı düzeydeki debi için

bir üst çapın kullanılması zorunluluğu güç ünitesinin de büyümesini

gerektireceğinden sisteme maliyeti daha yüksek olacaktır. PE boruların

kangal halinde olması, boru hattının montajında bir avantaj olarak kabul

edilebilir. PE boru PVC'e göre daha az kırılgandır. Ancak bu avantaj

boruların toprak üstünde kullanılmasında daha çok geçerlidir. Toprak

altında PVC boruların bir darbe nedeniyle kırılması zor bir olasılıktır.

*Hidrosiklon: Dağınık katı maddelerin özellikle kum sudan ayrılması

için kullanılan ayırıcılardır.

*Damlatıcılar: Damlatıcılar, plastik

bir maddeden yapılmış, lateraller boyunca aralıklı yerleştirilmiş ve

düşük basınçla düşük akış hızı uygulayan su kaynağı

noktalarıdır. Damlatıcılar arasındaki ve boruların birbirlerinden

uzaklıkları; damlatıcının debisine, toprak türüne ve bitki çeşidine

göre düzenlenir. Damlatıcılar ağaç, ağaççık ve çalı gruplarının

çevresine yerleştirilir.

*Emme Borusu: Emme borusu, genellikle iki lastik

arasında veya borunun iç yüzünde spiral çelik tel bulunan bir tip borudur.

Pompaların en çok emiş derinliği 7 m olduğu için emme borusunun uzunluğu

bundan fazla olamaz.

*Klepe: Eğer emme borusu doğruca su kaynağı içerisine

bırakılacak ise su içindeki ucuna bir klepe takılır. Klepenin görevi,

pompanın çalışması sona erdiğinde emme borusu içindeki suyun tekrar

depoya yada su kaynağına boşalmasını önlemektir.

*Pompa Basma

Çıkışı: Emme çıkışı flanş bağlantılı olduğuna göre, pompa basma

çıkışı da flanşlı olacaktır. Bunun için bir adaptör gerekecektir.

Böylece popma basma çıkışı boş kısmı lastik contalı olan 90

çapındaki PVC boruya bağlanabilecektir. 

*Güç Ünitesi: Akaryakıtla çalışan bir pompa olabileceği gibi aynı karakteristikleri taşıyan bir

hidroforda olabilir.

*Lateral Borular: Pop-up konumları ve miktarı göz

önüne alınarak sulama alanında konumlandırılan lateral boruların

miktarı, boru boylarının 6 m olması nedeniyle 6'ın katları olan

uzunlukların yazılması gerekir. Örneğin; projede 16 m olan bir PVC boru

listesinde 18 m olarak yazılmalıdır.

*Fittingsler (Ek Parçalar): Sistemi

oluşturan ünitelerin birbirine bağlanmasını sağlayan parçalardır.

 *Redüksiyon: Büyük çaplı boruların daha küçük çaplı borularla

birleşmesinin redüksiyon sağlar.

*Filtre: Sulama suyunun temiz olmaması durumunda fitre kullanılır. Pop-up'larda filtre bulunuyorsa da bu yeterli değildir. Ve kısa aralıklarla temizlenmesi gerekmektedir. Temiz olmayan kaynakların suyu ile temiz sulama yapılmak zorunda kalındığında kesinlikle sisteme bir filtre ünitesi bağlanması gerekmektedir.

 *Çekvalf: Sulamanın sona ermesiyle bir süre daha borulardan akan su; özellikle eğimli alanlarda

pop-up'lardan akmasıyla devam eden ve pop-up çevresinde su göllenmelerine

neden olur. Bu nedenle pop-up'ların gövdelerine çekvalflar yerleştirilir.

Ancak bu çekvalflar, su akış hızının fazla olduğu boru hatlarındaki

suyun akmasını önlemekte etkisiz kalırlar. Çünkü çekvalflar belirli bir

basınçta ve hızdaki suyun pop-up'a girmesini önleyebilirler. 

*Basınç Düşürücü (Ayarlayıcı): Daha çok damlama sulama sistemlerinde,

damlatıcıların çok düşük basınçla çalışması gerektiği için su

iletim boru hatlarının son kısmında kullanılır. Ancak, sulama alanının

çok eğimli olması ve su kaynağının çok yüksekte bulunması yanında

boruların eğim doğrultusunda konumlandırılması durumunda eğimden dolayı

gereğinden fazla, hatta bazen boruları patlatacak düzeye ulaşan basıncın

meydana gelmesinin önlenmesi için boru hattında basınç düşürücü

ünitesi kullanılması gerekir.

*Otomatik Kontrol Merkezleri: Genellikle pompa

dairesinde bir duvara monte edilir ve bir yönden elektrik enerji kaynağına,

diğer yönden 2.5- 4.0 mm. kablolar ile soleneid vanalara bağlanır. Bunların

bina içerisinde ve dışarısında çalışan çeşitli tipleri vardır.

Belleklerindeki bilgileri uzun süre saklama, hem otomatik hem de elle kumanda

edilme gibi özellikleri vardır. Tablolarında, sulama istasyonu sayısı

kadar, sulamanın zamanını, süresini, miktarını, aralığını ve

derinliğini ayarlamaya yarayan kontrol elemanları bulunur. 

*Soleneid vanalar:Sistemde boru hatları üzerinde yer alan soleneid vanalar, boru çaplarına

göre çeşitli tiplerde üretilmektedir. Birer elektrik kablosu ile ayrı ayrı

kontrol merkezine bağlanan vanalar, merkezden aldıkları komuta göre

açılıp kapandıkları gibi el ile de açılıp kapatılabilirler.

*Kablolar:kablolar soleneid vanaların kontrol merkezine uzaklıklarına göre, boru

hatları boyunca uzanırlar. Taşıyacakları yük uzaklığına göre farklı

olacağından 100 m'e kadar olan uzaklıklara 25 mm. NNY kablolar, 100 m'nin

üstündekiler için 4 mm NNY kabloları kullanılır.

SONUÇ:

Verilen bilgiler ışığında kent içindeki yeşil alanların sulaması için

yapılacak sulama projesinin araziye aplikasyonunu gerçekleştirmek için:

*Sistemi oluşturan ünitelerin sulama alanındaki uygulamasını engelleyecek

yada bir değişimi gerektirecek hususların olup olmadığı tespit

edilmelidir.

*Su kaynağının yeri ve kapasitesi açısından projedeki

verilere uyumu kontrol edilmelidir.

*Boru hatlarının geçeceği doğrultu

üzerinde kanal açılması ve boruların montajını engelleyecek sert zemin

veya diğer yapıların bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. 

*Springler veya pop-up'ların konumlandırılmasında sorun yaratacak etkilerin varlığı

araştırılmalıdır. 

*Ana borunun güç ünitesine bağlanması ile ilgili koşulların elverişli olup olmadığı tespit edilmelidir.

*Sisteme yardımcı olarak bağlanacak ünitelerin durumu kontrol edilmelidir. 

*Hem yağmurlama sulama hem de damlama sulama sistemi için öncelikle su gereksinimi

uygulama aralıklarının değerlendirilmesi yapılmalıdır.

*İşletme basınçları, debileri ve aralıkları ile sulama süreleri günlük uygulama

sayılarına göre springler yada damlatıcıların seçimi yapılmalıdır.

*Sulama alanının durumuna ve sulama sırasına göre sistemdeki boşaltım

yükü günlük olarak planlanıp; hidrolik ekonomisinin analizi

yapılmalıdır.

*Son kez projeye bakıp revize edilmesi gereken noktalar varsa

revizesi yapılmalıdır.